2019’da Göklerde Olacağı Söylenen Yerli Uçağın Fabrikası Bile Kurulamadı

2019’da Göklerde Olacağı Söylenen Yerli Uçağın Fabrikası Bile Kurulamadı

Türkiye Cumhuriyeti tarihinde uçak üretimi adına pek çok gelişme yaşanmıştı. Vecihi Hürkuş, Nuri Demirağ gibi önemli isimler, savaştan yeni çıkmış bir ekonomide uçak üretmeyi, uçurmayı, fabrikalar kurup filolar kurmayı başarmışlardı. Onların başarısı ilerleyen yıllarda sekteye uğratıldı.

Diğer ülkelerle yapılan anlaşmalar nedeniyle, uçak üretimi gibi, sanayisi güçlü bir toplumun göstergesi olan tüm gayelerden uzaklaşıldı. Üretmek yerine dışarıdan satın alma modelini benimsedik. Bu nedenle Türkiye’de her yeni dönemin en büyük hayali uçak üreten bir ülke konumuna gelmekti. Buna 2015 yılında duyurulan yerli uçak projesi de dahil… 

2015’te aşağıdaki haber büyük heyecan yaratmıştı. Yerli yolcu uçakları için kritik imzalar atılmıştı:

Projede iki adet uçak modeli bulunuyordu. TRJ 328, 32 yolcu kapasitesine sahip bir mini jet, TRJ 628 ise 70 yolcu kapasitesine sahip bir yolcu uçağı olarak tasarlandı. Uçaklardan ilk etapta 50 adet üretilecek ve diğer ülkelere satışı da gerçekleşecekti. Ayrıca yurt içinde kullanılmaya başlandığında uçak biletleri ucuzlayacaktı.

Yerli uçağın ilk temsili bileti 29 Ekim 2019 tarihine kesilmişti:

Projenin ilk detayları açıklandığında 4 yıl sonrasına tarih verildi. Bu süre zarfında uçak fabrikaları kurulacak, ilk uçaklar üretilecek ve satış anlaşmaları yapılacaktı. Tamamen yerli imkanlarla yapılacak olan ilk yolcu uçakları, 29 Ekim 2019’da uçacaktı. Hatta ilk sefer için temsili bir bilet kesilmişti.

Bu açıklamaların ardından yerli otomobil gibi projeler detaylanmaya devam ederken, yerli uçaklar hakkında uzun süre açıklama yapılmadı. Ancak projenin detayları insanları hâlâ heyecanlandırmaya devam ediyordu. 

Peki kimdi yerli uçak projesinin arkasındaki o isimler?

KokpitAero yazarı Fatih Yılmaz’ın 18 Ekim 2017 tarihinde yayınlanan “Yerli uçak projesi TRJET sessiz sedasız sona erdi” ve 2 Şubat 2018 tarihli “Yerli uçak projesi bitti mi, devam mı ediyor?” yazıları kafalardaki bazı sorulara önemli yanıtlar veriyor. 

TRJET projesi duyurulduktan sonra birkaç ay içinde aksiyon alınamayınca porje için çalışan personellerin işine son verildiği söyleniyor. Projenin arkasında ise ABD’nin Nevada eyaletinde bulunan Sierra Nevada Corparation (SNC) isimli bir şirket vardı. Bu şirket Eren ve Fatih Özmen tarafından kurulan bir havacılık şirketi.

SNC’nin havacılık sektöründeki faaliyetleri ise tecrübeli bir firma olduğunu gösteriyor. 3000’i aşkın uluslararası çalışanıyla uzay sistemleri, tıpkı SpaceX gibi ticari yörünge taşımacılığı, mikro uydu tasarımları yapan bir şirket. Hatta SNC’nin astronotları Dünya yörüngesine taşımak için geliştirdiği proje NASA tarafından seçilmişti.

SNC, uzun süren sessizliğin ardından ilk açıklamaları daha çok soruya yanıt bulmamızı sağladı. Projenin asıl yüklenicisi olan Savunma Sanayi Müsteşarlığı ile SNC’nin arasında soğuk rüzgarlar estiği ortadaydı. Zira şirket, “TRJET hakkında resmi makamlardan iptal bildirimi almadık” açıklamasında bulumuştu. Ama gelin görünkü resmi makamlar da kamuoyuna karşı sessizdi.

SNC’nin sahiplerinden Eren Özmen, “Bölgesel Uçak Projesi hepimizi aşan bir projedir. Bu küresel yatırım, Türkiye ekonomisini dünyada güçlendirecek ve Türk gençliğine yeni olanaklar sağlayacak mega bir yatırımdır. Amacımız TRJet başarılı olunca onu halka açarak, TRJet’i halkın şirketi haline getirmektir. Fatih ve benim için TRJet, her zaman Türk gençliğine armağan edilecek kutsal bir mirası temsil etmiştir.” demişti. 

Tarih 30 Ocak 2018, yer Kaliforniya, ABD. Eren Özmen “Yılın Havacılık Girişimcisi” ödülünü alıyor:

NASA için tasarlanan Dream Chaser isimli araç, Reno Nevada Üniversitesi bünyesinde kurulan Özdoğan Girişimcilik Merkezi gibi projeler, Eren Özmen’i ABD’nin ve dünyanın en iyi havacılık girişimcilerinden birisi haline getirmişti. TRJet projesi hakkında açıklamalar dışında bir detay ortada yokken, iki ismin başarısına ABD’de ödül verildi. 

Ödül töreninde Eren ve Fatih Özmen, Holywood’un ünlü aktörleri John Travolta ve Harrison Ford gibi isimlerden de destek aldı. Artık bu iki isim ABD’nn ve dünyanın en iyi havacılık girişimcileri arasındaydı. Nitekim ödül törenine katılan ve TRJet projesinden haberdar olan basın görevlileri, ilginç bir detay fark ettiler.

Eren Özmen’in adına basını bilgilendirmek için dağıtılan özgeçmiş yazısında, TRJet projesnin adı bile geçmiyordu. Biraz önce okuduğunuz açıklamaları yapan, TRJet’in kutsal bir miraz olarak Türk gençlerine armağan edileceğinden söz eden Özmen’in özgeçmişinde, TRJet projesi yoktu. Bu durum, projeden umudun kesildiğine dair önemli bir işaret olarak akıllara kazındı. 

Resmi makamlardan TRJet projesi hakkında hala bir açıklama yok. Uçakların havalanması için 4 yıl önce verilen tarih ise çok yakın: 29 Ekim 2019 Cumhuriyet Bayramı

Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 96 yıl dönümünde gerçekleştirilmesi planlanan ilk uçuş, anlaşılan o ki yapılamayacak. Geçen zaman içerisinde yapılan açıklamaları, ortaya çıkan haberleri derleyip bir araya getirdiğimizde ise kafamızdaki soruların ancak bu kadarını giderebiliyoruz.

TRJet projesinde son durum: Uçak Almanya’da Almanlar tarafından üretilecek

Projeye dair en yakın tarihli detay, 2019’un Ağustos ayında yapılan bir anlaşma. Bu anlaşmaya göre TRJet 328 isimli modelin Almanya’nın Leipzig kentinde kurulan bir fabrikada üretilecek. Ancak uçağın üretimini Almanlar yapacak ve modelin adı da Dornier 328 olarak değiştirilecek.

Türkiye tarihinde daha önce yerli uçak üretmiş olan Nuri Demirağ ve Vecihi Hürkuş, ülkemizin sınırlı kaynaklar içinde de başarıya ulaşabileceğini kanıtlamıştı. Umarız günümüz girişimcileri ve resmi makamları, TRJet projesi hakkında kamuoyunu daha çok aydınlatırlar. Umarız birgün havacılık hayalleri gerçek olur, umarız Türk gençliğinin geleceğine güzel bir miras bırakılmış olur.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir